اسرار کیهانی
کیهان‌شناس مشهور، نیل دگراس تایسون، با همکاری جیمز ترفیل در کتاب رنگی اسرار کیهانی به پرسش‌هایی می‌پردازد که ذهن انسان از دیرباز در طلب پاسخ آن‌ها بوده است، و از چیستی ما و چگونگی حضورمان در این جهان و مقصدمان در آینده سخن می‌گوید. با خواندن این کتاب، رهسپار سفری شگفت‌انگیز به کیهان و فراتر از آن خواهیم شد.
هیچ‌کس نمی‌تواند منکر این حقیقت شود که کیهان و جهان هستی به‌عنوان گنجینه‌ای از پرسش‌های بی‌پایان در ذهن کنجکاو جمعی ما جایگاه خاصی دارد. از طرفی، این حقیقت حاکی از آن است که کیهان منبعی از جهل بی‌پایان جمعی ما نیز محسوب می‌شود. عجیب نیست که آسمان‌ها در طول هزاران سال در معنای لغوی و معنوی به‌عنوان خانه‌ی اکثر خدایان تصور شده‌اند و مورد عبادت قرار گرفته‌اند. یکی از کارهای مشترک خدایان کنترل تمام عناصر به‌ظاهر اسرارآمیز در ذهن‌های فانی و خارج از کنترل جسم‌های میرای ماست.
در شکاف میان اعماق کنجکاوی انسان و محدودیت‌های جهل او، مجموعه‌ای از پرسش‌ها وجود دارد که همه‌ی ما آن‌ها را پرسیده‌ایم یا آن‌ها را از ما پرسیده‌اند. اما هیچ‌کس پاسخی برای این پرسش‌ها ندارد. پاسخ‌های احتمالی نیز شاید ناقص یا ناکافی باشند. برای مابقی پرسش‌ها می‌توانیم به زمین اطرافمان و آسمان‌ها بنگریم تا، با اطمینان و کمی حس غرور، اعلام کنیم حداقل بخشی از این کائنات برای ذهن انسان قابل شناخت است. اما باید متواضعانه این را هم در نظر بگیریم که هم‌زمان با رشد دانشمان، وسعت جهلمان نیز افزایش می‌یابد.
نیل دگراس تایسون (Neil deGrasse Tyson) در کتاب اسرار کیهانی (Cosmic Queries) که آن را با همکاری جیمز ترفیل (James Trefil) نوشته به عمیق‌ترین پرسش‌هایی می‌پردازد که تابه‌حال درباره‌ی کیهان و جهان هستی پرسیده شده است. اما این صفحات به درون گرداب شک و تردید نفوذ خواهند کرد و شما را از پا در بالای گسل دانسته‌هایتان آویزان می‌کنند. چرا؟ زیرا در زیر این گسل منبع حقیقی کنجکاوی و شگفتی قرار دارد: ندانستن با تنها پادزهرش، یعنی نیاز به دانستن، روش‌ها و ابزاری علمی را تقویت می‌کند تا در مرز کائنات به کار روند.
اطلس دریایی موجودات زنده‌ی آب‌های خلیج فارس
کتاب دنیای زیر آب‌های خلیج نیلگون فارس نوشته‌ی محقق و نویسنده‌ی خوش‌ذوق کشورمان، یاسین قاسمی بجد است. او در کتاب حاضر به بررسی و معرفی زیست جانوری موجود در خلیج‌فارس می‌پردازد و برای ارائه‌ی تحلیل‌های هرچه دقیق‌تر و بهتر از تصاویر، متون و مقالات بسیاری بهره گرفته است.
خلیج‌فارس (یا دریای پارس) محور ارتباطی بین قاره‌های آفریقا، اروپا، آسیای جنوبی و جنوب شرقی است و اهمیت آن بر کسی پوشیده نیست. این منطقه، منبع مهمی برای انرژی جهان به شمار می‌آید؛ چراکه معادنی سرشار از گاز و نفت در سواحل و بستر آن وجود دارد؛ به طوری که این ناحیه را «مخزن نفت جهان» می‌نامند. اما، علل اهمیت خلیج‌فارس فقط به این موارد خلاصه نمی‌شود. در دریای پارس، زیست‌بوم‌های جانوری بسیاری را می‌توان یافت. بیش از 150 نوع ماهی در این خلیج وجود دارد. علاوه بر ماهی‌ها موجودات زیادی از قبیل، صدف‌ها، حلزون‌ها، نرم‌تنان، مرجان‌ها، جلبک‌ها، کوسه‌ها، نهنگ‌ها، عروس و لاک‌پشت دریایی و صد‌ها گونه‌ی دیگر جانوری اکوسیستم بی‌نظیر و زیبای دریای خلیج‌فارس را تشکیل می‌دهند.
زبان آدمی از توصیف این‌همه شگفتی و زیبایی موجود در خلیج‌فارس قاصر است. آشنایی با زیبایی‌های ناب و بکر خلیج‌فارس یکی از جذاب‌ترین موضوعات مطالعاتی در حوزه‌ی جغرافیا بوده و هست. یاسین قاسمی بجد در کتاب دنیای زیر آب‌های خلیج نیلگون فارس، به مطالعه‌ی گونه‌های مختلف زیستی در آب‌های خلیج همیشه فارس می‌پردازد. او در کتاب حاضر با روش استنادی و مطالعات کتابخانه‌ای، این موضوع مهم و جذاب را بررسی و تشریح می‌کند.
این کتاب شامل هفده گفتار است که موضوعاتی از این قبیل را مورد مطالعه قرار می‌دهد: خلیج‌فارس و آبزیان و جانداران موجود در آن، جنگل‌های حرّا، کیسه‌تنان، اسفنج‌ها، گلسنگ‌ها، جلبک‌های دریایی، خارپوستان، سخت‌پوستانی نظیر خرچنگ و میگو، نرم‌تنان، لاک‌پشت‌های دریایی، کوسه‌ماهیان، نهنگ‌ها، دلفین‌ها و سایر پستانداران، ماهی‌های زینتی، ماهی‌های خوراکی و...
پیامآور ستارگان
سفر به قلب کیهان و نمایی بی‌نظیر از تمدن بشر... نیل دگراس تایسون در کتاب پیام آور ستارگان، چشم‌انداز جدیدی از تمدن و بشریت را به ما نشان می‌دهد. کافی است با نویسنده همراه شوید تا ببینید خارج از این کره‌‌ی خاکی، زندگی بسیار فراتر از مشکلات و دغدغه‌های ریز و درشت انسان‌هاست. شاید مهمترین پیام ستارگان برای ما، یادآوری خودخواهی و ویرانگری انسان‌ها باشد. این کتاب به عنوان کتاب پرفروش نیویورک تایمز شناخته شده است.
این کتاب ترکیب شگفت‌انگیزی از علم، نور و تخیل است. نیل دگراس تایسون (Neil deGrasse Tyson) دست شما را گرفته و به نقطه‌ای از کیهان می‌برد که در آنجا، زمین با همه آنچه روی آن زندگی می‌کند، بیش از نقطه‌ی کوچکی بر صفحه‌ی آسمان نیست. به نظر می‌رسد کتاب پیامآور ستارگان (Starry Messenger) نور جدیدی بر زندگی انسان‌ها می‌تاباند. زیر این نور، جنگ، سیاست، مذهب، نژاد، جنسیت و... اگر هم دیده شوند، آن‌چنان بی‌اهمیت هستند که جدال بر سر آن‌ها بیهوده است. در جهانی که پر از حدو‌حدود و مرزهای قراردادی است، نویسنده برای از بین بردن شکاف‌های جهان امروز تفسیر متفاوتی را از جهان و تمدن به ما ارائه می‌کند.
تا پیش از آنکه گالیله، تصویر جدیدی از جهان را به انسان‌ها نشان بدهد، بشر خود را مرکز دنیا می‌دانست. گالیله حقایق علمی را از آسمان به زمین آورد و موجب شد انسان‌ها بدانند بسیار فراتر از جهان محدود آن‌ها، میلیون‌ها ستاره و سیاره در گردشند؛ اما این تمام ماجرا نیست. انسان‌ها عادت کرده بودند که براساس جایگاه ستارگان در آسمان و حرکت آن‌ها تعبیرات متفاوتی را از رخدادهای زندگی خود داشته باشند یا حتی وقایع آینده را پیش‌بینی کنند. نیل دگراس تایسون در کتاب پیامآور ستارگان، خرافات دیروزی و تصورات غلط امروزی را به چالش می‌کشد و به خوانندگانش می‌آموزد که خرد را در خدمت تمدن به کار بگیرند. این کتاب گنجینه‌ای از بینش‌ها و پیام‌هایی از کائنات را در بر می‌گیرد که به زبان علم بیان شده‌اند.
زشت و زیبا، هویت و رنگ پوست مفاهیمی هستند که در نتیجه‌ی درک ناقص جهان، در حافظه‌ی بشر شکل گرفته‌اند. نیل دگراس تایسون به شما این فرصت را می‌دهد که از دریچه‌ی کیهانی، دیدگاه تازه‌ای نسبت به معضلات امروزی بشریت داشته باشید. کتاب پبام‌آور ستارگان، در یک کلام، شما را به دو سلاح علم و عقلانیت مجهز می‌کند تا جهانی بسازید که فارغ از قضاوت‌های نادرست و تبعیض باشد. ترجمه‌ی این اثر به قلم یاسین قاسمی بجد و طلعت اصغری درمیان انجام شده است.
خلیج فارس در آیینه‌ی فرهنگ عامه
تصویری از خلیج فارس در آیینه‌ی افسانه‌ها و قصه‌ها... یاسین قاسمی بجد در کتاب خلیج فارس در آیینه‌ی فرهنگ عامه، به بازتاب این دریا در آداب و رسوم مردم نواحی جنوب ایران پرداخته است. این اثر مجموعه‌ای است خواندنی از قصه‌ها، مراسم‌ها و ترانه‌هایی که شاید برای خوانندگان عجیب به نظر بیایند، اما درواقع از ارکان اصلی زندگی اجتماعی این مردم به شمار می‌روند. کتاب حاضر سفری است به عمیق‌ترین لایه‌های فرهنگی مردم ایران.
پیش از اینکه علم و روش‌های علمی پا به زندگی بشر بگذارند، انسان‌ها عادت کرده بودند که سؤالات اساسی زندگی را از طریق افسانه‌پردازی و اسطوره‌سازی پاسخ بگویند. اگرچه امروزه تیغ برّنده‌ی علم به هر باوری اجازه‌ی مقبولیت نمی‌دهد، اما آشنایی با اعتقادات و فرهنگ عامیانه‌ی انسان‌ها همچنان لذت‌بخش است. یاسین قاسمی بجد در کتاب خلیج فارس در آیینه‌ی فرهنگ عامه جلوه‌ای جدید از این دریا را به خوانندگانش عرضه می‌کند. در این کتاب سری به دنیای پریان و غول‌ها می‌زنیم تا بدانیم گذشتگان در جهان‌بینی خود چه توجیحی درمورد پیدایش دریای خلیج فارس داشته‌اند.
از آنجایی که خلیج‌فارس به لحاظ جغرافیایی در نزدیکی هرمزگان و بوشهر و خوزستان آرمیده، به نظر می‌رسد فرهنگی که یاسین قاسمی بجد از آن سخن می‌گوید، تاحدودی رنگ قومیتی به خود گرفته است. افسانه‌هایی که گاه رنگی از گویش‌های این نواحی دارند نیز این نکته را تأیید می‌کند. کتاب خلیج فارس در آیینه‌ی فرهنگ عامه مجموعه‌ی خوش‌آهنگی از اشعار، مثل‌ها، چیستان‌ها و لالایی‌هایی است که برای درک آن‌ها نیازی نیست به گذشته سفر کنیم. حتی اگر نخستین‌بار است که با این بخش از فرهنگ مردم جنوب ایران مواجه می‌شوید، باز هم از خواندن این کتاب لذت خواهید برد.
از شگفتی‌های زندگی بشر این است که پیش از آنکه زمین زیر پاهایش را بشناسد، همواره در پی شناخت آسمان بالای سرش بوده است. مردم حاشیه‌ی خلیج فارس نیز که از این کنجکاوی به دور نبوده‌اند، برای ستارگان و بسیاری از پدیده‌های کیهانی داستان‌سرایی می‌کرده‌اند. یاسین قاسمی بجد به برخی از باورهای کیهانی مردم که به نحوی با خلیج فارس نیز گره خورده، اشاره کرده است.
داستان‌های تاریخی خلیج فارس
هرچه تاکنون از خلیج فارس شنیده‌ایم داستان جنگ و سیاست بوده، اما آیا داستان این دریای بی‌کرانه در همین دو کلمه خلاصه می‌شود؟ یاسین قاسمی بجد در کتاب داستان‌های تاریخی خلیج فارس به‌دنبال نخستین قصه‌های این دریا، شما را به تاریک‌ترین دالان‌های تاریخ می‌برد. این کتاب مملو از اسناد و اطلاعاتی است که تصویر روشن‌تری از گستره‌ی تاریخی خلیج فارس، در برابر شما به نمایش می‌گذارد.
هیچ دریایی به اندازه‌ی خلیج فارس مورد توجه باستان‌شناسان و زمین‌شناسان و مورد طمع سیاستمداران و حکومت‌ها نبوده است. یاسین قاسمی بجد در کتاب داستان‌های تاریخی خلیج فارس، شما را به گذشته‌های دور می‌برد. نویسنده برای رازگشایی از تاریخچه‌ی خلیج فارس، به سراغ کهن‌ترین آثار مکتوب بشری می‌رود. می‌دانیم که قدمت این دریا به پیش از اختراع خط و آغاز نگارش برمی‌گردد، اما نکته‌ی جالب اینکه خلیج‌فارس نخستین دریایی‌ست که در اولین نوشته‌های انسان‌ها ظاهر می‌شود. اهمیت جغرافیایی و سیاسی خلیج فارس، چه در عرصه‌ی داخلی و چه در صحنه‌ی بین‌المللی، همواره مورد توجه بوده اما گویا کمتر پژوهشگری به سراغ ابعاد تاریخی این دریا رفته است.
نویسنده برای دستیابی به اطلاعات معتبر تاریخی به سراغ حوزه‌های جغرافیای تاریخی، تاریخ ایران و جهان، تاریخ تجارت جغرافیایی و مناسبات بازرگانی رفته و البته از قصه‌های پیامبران نیز غافل نبوده است. کتاب داستان‌های تاریخی خلیج فارس، اثری است به دور از حب و بغض قومی و نژادی تا اعتبار خود را به عنوان یک پژوهش علمی_تاریخی حفظ کند. موقعیت و امکانات جغرافیای خلیج فارس در گذر زمان، گردشگرانی که در سفرنامه‌های خود به چگونگی خلیج فارس پرداخته‌اند و افسانه‌پردازی‌هایی که پیرامون این دریا شکل گرفته است، موضوعات اصلی این کتاب را می‌سازند. نثر روان نویسنده همراه با نقشه‌ها و تصاویر متعددی که به این کتاب افزوده، آن را به اثری جذاب و خواندنی تبدیل کرده است. انتشارات پل این اثر را چاپ و روانه‌ی بازار کتاب کرده است.
دنیای زیر آب‌های خلیج نیلگون فارس
کتاب دنیای زیر آب‌های خلیج نیلگون فارس نوشته‌ی نویسنده‌ی پرکار، یاسین قاسمی بجد است. او در این کتاب، اشیا و تأسیسات و تجهیزات انسان‌ساخت موجود در پهنه‌ی خلیج‌فارس را معرفی و بررسی می‌کند و در این مسیر، برای تحلیل بهتر و دقیق‌تر سازوکار این فناوری‌های زیردریایی و تأثیراتشان، از متون و مقالات و تصاویر فراوان بهره می‌برد.
پژوهشگران حوزه‌های مختلفْ خلیج‌فارس را از جنبه‌های تاریخی، جغرافیایی، باستان‌شناختی، زمین‌شناختی و سیاسی بررسی کرده‌اند و کتاب‌ها و مقاله‌های بسیار متنوعی درباره‌ی آن نوشته‌اند؛ اما به نظر می‌رسد تاکنون پژوهش‌هایی کافی در زمینه‌ی اشیا و تأسیسات و تجهیزات انسان‌ساخت موجود در این خلیج نیلگون انجام نشده است؛ ازاین‌رو یاسین قاسمی بجد با روش استنادی و کتابخانه‌ای و با استفاده از متون و مقالات و مطالب اینترنتی، این جنبه‌ی مهم از خلیج‌فارس را بررسی کرده که ماحصل آن کتاب دنیای زیر آب‌های خلیج نیلگون فارس است.
این کتاب شامل هفت گفتار است. نویسنده در هر گفتار به‌ترتیب، تأسیسات نفت و گاز، کابل‌های زیردریایی، کشتی‌های غرق‌شده، مین‌های دریایی، زیردریایی‌ها، باستان‌شناسی دریایی و گنجینه‌های عظیم و زباله‌ها و آلودگی‌های دریایی موجود در آب‌های خلیج‌فارس را بررسی می‌کند.
تعداد زیادی تصویر موثّق و باکیفیت نیز در این هفت گفتار درج شده است. این تصاویر را بیشتر از منابع خارجی و خصوصاً از اینترنت تهیه کرده‌اند؛ اما کوشیده‌اند تا به فضای زیر آب‌های خلیج‌فارس مربوط باشد. یاسین قاسمی بجد اذعان کرده که کیفیت برخی از تصاویر عالی نیست؛ ولی به‌علت اطلاعات ارزشمندی که دارند، آن‌ها را نیز در میان تصاویر دیگر قرار داده است.
مکران
کتاب مکران: بلوچ‌های ایران از نگاهی دیگر به قلم یاسین قاسمی بجد، که خود زاده‌ی همین منطقه است، ابعاد مختلف زندگی مردمان بلوچ را مورد پژوهش قرار می‌دهد. ساختارهای مذهبی، تاریخی، اجتماعی و اقتصادی، از مسائل مورد‌توجه نویسنده در این کتاب هستند. او پیشینه‌ی این قوم سرشناس در ایران را مطالعه می‌کند و دریافت‌های خود را با خواننده به اشتراک می‌گذارد.
یاسین قاسمی بجد، در کتاب مکران: بلوچ‌های ایران از نگاهی دیگر، به سراغ زندگی مردمان بلوچ ساکن ایران می‌رود. او که خود متولد همین منطقه است، تلاش داشته تا در این کتاب دیدگاه متفاوتی نسبت به قوم بلوچ ارائه دهد. این مردمان از شناخته‌شده‌ترین اقوام ایران‌زمین هستند. مکران: بلوچ‌های ایران از نگاهی دیگر کتابی است که نگاه جامعی به تمامی ابعاد زندگی آن‌ها دارد و از زوایای مختلفی به این موضوع نگاه می‌کند.
اقوام بلوچ، علاوه بر ایران، در پاکستان و افغانستان هم سکونت دارند. با این حال، این کتاب تنها به بررسی زندگی بلوچ‌های ساکن ایران می‌پردازد. فصل اول کتاب، با بررسی شرایط جغرافیایی منطقه‌ی بلوچستان آغاز می‌شود. جغرافیا، شرایط اقلیمی و آب‌وهوا، تا حد قابل‌توجهی در جنبه‌های مختلف زندگی مردم نقشی تعیین‌کننده دارند. در نتیجه، لازم است که در ابتدای بحث، مورد توجه قرار بگیرند.
به گفته‌ی هنری فیلد، باستان‌شناس آمریکایی، منطقه‌ی بلوچستان در خاک ایران به چهار قسمت مکران، ناحیه‌ی سرحد، دشت بنپور (بمپور) و دیزک تقسیم می‌شود. مکران، نامی است که به بخش مشخصی از بلوچستان ایران، گفته می‌شود. مورخان و باستان‌شناسان، بافت گیاهی این منطقه را به‌کرات شرح داده‌اند. آریان، مورخ یونانی، در این باره نوشته: «بخش‌های سبز و حاصل‌خیزی به‌طور پراکنده در برخی نقاط وجود دارند.» او در ادامه به گیاهان دارویی و معطر این منطقه، اشاره می‌کند. این درحالی است که اغلب بر صحراهای بی‌آب‌وعلف و چشم‌اندازهای بیابانی مکران تأکید می‌شود. در حقیقت، هیچ کدام از این توصیفات بیراه نیستند و همگی از تنوع آب‌وهوا در این سرزمین ناشی می‌شوند.
تنوع آب‌وهوایی باعث می‌شود تا باقی جنبه‌های زندگی هم از گوناگونی برخوردار باشد. یاسین قاسمی بجد در فصل دوم، سراغ تاریخ این سرزمین می‌رود و در ادامه، به مباحث سیاسی و اقتصادی وارد می‌شود. اعتقادات مذهبی و فرهنگ عامه هم در ادامه‌ی کتاب مکران بررسی می‌شوند. هنرهای دستی اقوام بلوچ، موسیقی‌های سنتی، ادبیات و نحوه‌ی پوشش و معماری از دیگر مباحثی هستند که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته‌اند.