پیامآور ستارگان
سفر به قلب کیهان و نمایی بینظیر از تمدن بشر... نیل دگراس تایسون در کتاب پیام آور ستارگان، چشمانداز جدیدی از تمدن و بشریت را به ما نشان میدهد. کافی است با نویسنده همراه شوید تا ببینید خارج از این کرهی خاکی، زندگی بسیار فراتر از مشکلات و دغدغههای ریز و درشت انسانهاست. شاید مهمترین پیام ستارگان برای ما، یادآوری خودخواهی و ویرانگری انسانها باشد. این کتاب به عنوان کتاب پرفروش نیویورک تایمز شناخته شده است.
این کتاب ترکیب شگفتانگیزی از علم، نور و تخیل است. نیل دگراس تایسون (Neil deGrasse Tyson) دست شما را گرفته و به نقطهای از کیهان میبرد که در آنجا، زمین با همه آنچه روی آن زندگی میکند، بیش از نقطهی کوچکی بر صفحهی آسمان نیست. به نظر میرسد کتاب پیامآور ستارگان (Starry Messenger) نور جدیدی بر زندگی انسانها میتاباند. زیر این نور، جنگ، سیاست، مذهب، نژاد، جنسیت و... اگر هم دیده شوند، آنچنان بیاهمیت هستند که جدال بر سر آنها بیهوده است. در جهانی که پر از حدوحدود و مرزهای قراردادی است، نویسنده برای از بین بردن شکافهای جهان امروز تفسیر متفاوتی را از جهان و تمدن به ما ارائه میکند.
تا پیش از آنکه گالیله، تصویر جدیدی از جهان را به انسانها نشان بدهد، بشر خود را مرکز دنیا میدانست. گالیله حقایق علمی را از آسمان به زمین آورد و موجب شد انسانها بدانند بسیار فراتر از جهان محدود آنها، میلیونها ستاره و سیاره در گردشند؛ اما این تمام ماجرا نیست. انسانها عادت کرده بودند که براساس جایگاه ستارگان در آسمان و حرکت آنها تعبیرات متفاوتی را از رخدادهای زندگی خود داشته باشند یا حتی وقایع آینده را پیشبینی کنند. نیل دگراس تایسون در کتاب پیامآور ستارگان، خرافات دیروزی و تصورات غلط امروزی را به چالش میکشد و به خوانندگانش میآموزد که خرد را در خدمت تمدن به کار بگیرند. این کتاب گنجینهای از بینشها و پیامهایی از کائنات را در بر میگیرد که به زبان علم بیان شدهاند.
زشت و زیبا، هویت و رنگ پوست مفاهیمی هستند که در نتیجهی درک ناقص جهان، در حافظهی بشر شکل گرفتهاند. نیل دگراس تایسون به شما این فرصت را میدهد که از دریچهی کیهانی، دیدگاه تازهای نسبت به معضلات امروزی بشریت داشته باشید. کتاب پبامآور ستارگان، در یک کلام، شما را به دو سلاح علم و عقلانیت مجهز میکند تا جهانی بسازید که فارغ از قضاوتهای نادرست و تبعیض باشد. ترجمهی این اثر به قلم یاسین قاسمی بجد و طلعت اصغری درمیان انجام شده است.
خلیج فارس در آیینهی فرهنگ عامه
تصویری از خلیج فارس در آیینهی افسانهها و قصهها... یاسین قاسمی بجد در کتاب خلیج فارس در آیینهی فرهنگ عامه، به بازتاب این دریا در آداب و رسوم مردم نواحی جنوب ایران پرداخته است. این اثر مجموعهای است خواندنی از قصهها، مراسمها و ترانههایی که شاید برای خوانندگان عجیب به نظر بیایند، اما درواقع از ارکان اصلی زندگی اجتماعی این مردم به شمار میروند. کتاب حاضر سفری است به عمیقترین لایههای فرهنگی مردم ایران.
پیش از اینکه علم و روشهای علمی پا به زندگی بشر بگذارند، انسانها عادت کرده بودند که سؤالات اساسی زندگی را از طریق افسانهپردازی و اسطورهسازی پاسخ بگویند. اگرچه امروزه تیغ برّندهی علم به هر باوری اجازهی مقبولیت نمیدهد، اما آشنایی با اعتقادات و فرهنگ عامیانهی انسانها همچنان لذتبخش است. یاسین قاسمی بجد در کتاب خلیج فارس در آیینهی فرهنگ عامه جلوهای جدید از این دریا را به خوانندگانش عرضه میکند. در این کتاب سری به دنیای پریان و غولها میزنیم تا بدانیم گذشتگان در جهانبینی خود چه توجیحی درمورد پیدایش دریای خلیج فارس داشتهاند.
از آنجایی که خلیجفارس به لحاظ جغرافیایی در نزدیکی هرمزگان و بوشهر و خوزستان آرمیده، به نظر میرسد فرهنگی که یاسین قاسمی بجد از آن سخن میگوید، تاحدودی رنگ قومیتی به خود گرفته است. افسانههایی که گاه رنگی از گویشهای این نواحی دارند نیز این نکته را تأیید میکند. کتاب خلیج فارس در آیینهی فرهنگ عامه مجموعهی خوشآهنگی از اشعار، مثلها، چیستانها و لالاییهایی است که برای درک آنها نیازی نیست به گذشته سفر کنیم. حتی اگر نخستینبار است که با این بخش از فرهنگ مردم جنوب ایران مواجه میشوید، باز هم از خواندن این کتاب لذت خواهید برد.
از شگفتیهای زندگی بشر این است که پیش از آنکه زمین زیر پاهایش را بشناسد، همواره در پی شناخت آسمان بالای سرش بوده است. مردم حاشیهی خلیج فارس نیز که از این کنجکاوی به دور نبودهاند، برای ستارگان و بسیاری از پدیدههای کیهانی داستانسرایی میکردهاند. یاسین قاسمی بجد به برخی از باورهای کیهانی مردم که به نحوی با خلیج فارس نیز گره خورده، اشاره کرده است.
داستانهای تاریخی خلیج فارس
هرچه تاکنون از خلیج فارس شنیدهایم داستان جنگ و سیاست بوده، اما آیا داستان این دریای بیکرانه در همین دو کلمه خلاصه میشود؟ یاسین قاسمی بجد در کتاب داستانهای تاریخی خلیج فارس بهدنبال نخستین قصههای این دریا، شما را به تاریکترین دالانهای تاریخ میبرد. این کتاب مملو از اسناد و اطلاعاتی است که تصویر روشنتری از گسترهی تاریخی خلیج فارس، در برابر شما به نمایش میگذارد.
هیچ دریایی به اندازهی خلیج فارس مورد توجه باستانشناسان و زمینشناسان و مورد طمع سیاستمداران و حکومتها نبوده است. یاسین قاسمی بجد در کتاب داستانهای تاریخی خلیج فارس، شما را به گذشتههای دور میبرد. نویسنده برای رازگشایی از تاریخچهی خلیج فارس، به سراغ کهنترین آثار مکتوب بشری میرود. میدانیم که قدمت این دریا به پیش از اختراع خط و آغاز نگارش برمیگردد، اما نکتهی جالب اینکه خلیجفارس نخستین دریاییست که در اولین نوشتههای انسانها ظاهر میشود. اهمیت جغرافیایی و سیاسی خلیج فارس، چه در عرصهی داخلی و چه در صحنهی بینالمللی، همواره مورد توجه بوده اما گویا کمتر پژوهشگری به سراغ ابعاد تاریخی این دریا رفته است.
نویسنده برای دستیابی به اطلاعات معتبر تاریخی به سراغ حوزههای جغرافیای تاریخی، تاریخ ایران و جهان، تاریخ تجارت جغرافیایی و مناسبات بازرگانی رفته و البته از قصههای پیامبران نیز غافل نبوده است. کتاب داستانهای تاریخی خلیج فارس، اثری است به دور از حب و بغض قومی و نژادی تا اعتبار خود را به عنوان یک پژوهش علمی_تاریخی حفظ کند. موقعیت و امکانات جغرافیای خلیج فارس در گذر زمان، گردشگرانی که در سفرنامههای خود به چگونگی خلیج فارس پرداختهاند و افسانهپردازیهایی که پیرامون این دریا شکل گرفته است، موضوعات اصلی این کتاب را میسازند. نثر روان نویسنده همراه با نقشهها و تصاویر متعددی که به این کتاب افزوده، آن را به اثری جذاب و خواندنی تبدیل کرده است. انتشارات پل این اثر را چاپ و روانهی بازار کتاب کرده است.
مکران
کتاب مکران: بلوچهای ایران از نگاهی دیگر به قلم یاسین قاسمی بجد، که خود زادهی همین منطقه است، ابعاد مختلف زندگی مردمان بلوچ را مورد پژوهش قرار میدهد. ساختارهای مذهبی، تاریخی، اجتماعی و اقتصادی، از مسائل موردتوجه نویسنده در این کتاب هستند. او پیشینهی این قوم سرشناس در ایران را مطالعه میکند و دریافتهای خود را با خواننده به اشتراک میگذارد.
یاسین قاسمی بجد، در کتاب مکران: بلوچهای ایران از نگاهی دیگر، به سراغ زندگی مردمان بلوچ ساکن ایران میرود. او که خود متولد همین منطقه است، تلاش داشته تا در این کتاب دیدگاه متفاوتی نسبت به قوم بلوچ ارائه دهد. این مردمان از شناختهشدهترین اقوام ایرانزمین هستند. مکران: بلوچهای ایران از نگاهی دیگر کتابی است که نگاه جامعی به تمامی ابعاد زندگی آنها دارد و از زوایای مختلفی به این موضوع نگاه میکند.
اقوام بلوچ، علاوه بر ایران، در پاکستان و افغانستان هم سکونت دارند. با این حال، این کتاب تنها به بررسی زندگی بلوچهای ساکن ایران میپردازد. فصل اول کتاب، با بررسی شرایط جغرافیایی منطقهی بلوچستان آغاز میشود. جغرافیا، شرایط اقلیمی و آبوهوا، تا حد قابلتوجهی در جنبههای مختلف زندگی مردم نقشی تعیینکننده دارند. در نتیجه، لازم است که در ابتدای بحث، مورد توجه قرار بگیرند.
به گفتهی هنری فیلد، باستانشناس آمریکایی، منطقهی بلوچستان در خاک ایران به چهار قسمت مکران، ناحیهی سرحد، دشت بنپور (بمپور) و دیزک تقسیم میشود. مکران، نامی است که به بخش مشخصی از بلوچستان ایران، گفته میشود. مورخان و باستانشناسان، بافت گیاهی این منطقه را بهکرات شرح دادهاند. آریان، مورخ یونانی، در این باره نوشته: «بخشهای سبز و حاصلخیزی بهطور پراکنده در برخی نقاط وجود دارند.» او در ادامه به گیاهان دارویی و معطر این منطقه، اشاره میکند. این درحالی است که اغلب بر صحراهای بیآبوعلف و چشماندازهای بیابانی مکران تأکید میشود. در حقیقت، هیچ کدام از این توصیفات بیراه نیستند و همگی از تنوع آبوهوا در این سرزمین ناشی میشوند.
تنوع آبوهوایی باعث میشود تا باقی جنبههای زندگی هم از گوناگونی برخوردار باشد. یاسین قاسمی بجد در فصل دوم، سراغ تاریخ این سرزمین میرود و در ادامه، به مباحث سیاسی و اقتصادی وارد میشود. اعتقادات مذهبی و فرهنگ عامه هم در ادامهی کتاب مکران بررسی میشوند. هنرهای دستی اقوام بلوچ، موسیقیهای سنتی، ادبیات و نحوهی پوشش و معماری از دیگر مباحثی هستند که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفتهاند.